Wkrótce Narodowe Czytanie „Wesela”

Nasze biuro mieści się o rzut kamieniem od Bronowic – jednego z pamiętnych punktów na mapie literatury polskiej. To w Bronowicach, niegdyś podkrakowskiej wsi, dziś dzielnicy Krakowa, odbyło się wesele poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną, które stanowiło inspirację dla najbardziej znanego dramatu Stanisława Wyspiańskiego. „Wesele”, bo o nim oczywiście mowa, jeszcze bardziej niż w osobistej historii młodopolskiego twórcy jest zanurzone w historii i kulturze Polski, dlatego po upływie ponad wieku wciąż jest czytane oraz wystawiane na deskach teatrów.

Właśnie ten utwór znajdzie się w centrum tegorocznej edycji Narodowego Czytania – akcji organizowanej z inicjatywy Prezydenta RP od 2012 roku. Przedsięwzięcie to ma na celu promowanie największych dzieł literatury narodowej, dlatego skupia się jak dotąd wokół tekstów ze ścisłego kanonu (umacniając ich pozycję w tymże). Drugiego września w ramach akcji w wielu miejscach w Polsce zostaną zorganizowane publiczne odczyty fragmentów „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego, którym towarzyszyć będą też inne wydarzenia zainspirowane lekturą dramatu. O tym, że oczy i uszy Polaków mają być skierowane właśnie na jeden z kanonicznych tekstów polskiego modernizmu, zdecydowali czytelnicy w ogłoszonym kilka miesięcy temu plebiscycie. Wybierać można było spośród czterech dzieł — mniejszą popularnością wśród czytających cieszyły się „Przedwiośnie” Żeromskiego, „Pamiątki Soplicy” Henryka Rzewuskiego i „Beniowski” Juliusza Słowackiego.

„Wesele”, podobnie jak większość tekstów o wysokich walorach artystycznych, to spore wyzwanie dla tłumacza na język obcy. Nawet współczesnemu czytelnikowi polskiemu niełatwo obyć się bez przypisów do tekstu, dlatego sprawienie, by dramat stał się zrozumiały dla odbiorców z innych krajów i zachował przy tym wartość literacką oraz cały wachlarz odniesień historycznych i kulturowych, to nie lada zadanie. W jednym ze swoich tekstów przekładoznawczyni, Teresa Bałuk-Ulewiczowa, wybrała właśnie „Wesele” na przykład tekstu „nieprzetłumaczalnego” – tak mocno zatopionego w języku, kulturze i okolicznościach powstania, tak hermetycznego, że skazującego nawet uzdolnionego tłumacza na porażkę na wielu polach. Znalazły się jednak osoby dość odważne, by podjąć się tego zadania – istnieją przekłady dramatu m.in. na angielski, niemiecki, włoski i rumuński. Nic też dziwnego, że wśród tych śmiałków byli tłumacze wybitni i uznani – autor wersji niemieckiej to Karl Dedecius – wielokrotnie nagradzany i odznaczany popularyzator kultury polskiej w Niemczech, czytelnikom rumuńskim tekst przybliżył zaś Constantin Geambaşu, zeszłoroczny laureat Nagrody Transatlantyk przyznawanej przez Instytut Książki. Odbiorcy poza granicami Polski mogli poznać ten dramat także dzięki tak zwanemu przekładowi intersemiotycznemu, tj. ekranizacji „Wesela” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

Źródła:

http://www.instytutksiazki.pl/wydarzenia,aktualnosci,36858,prezydent-zacheca-do-udzialu-w-narodowym-czytaniu.html

Bałuk-Ulewiczowa, Beyond Cognizance: Fields of Absolute Untranslatability, w: Kubińska, O. i W. Kubiński (red.). 2000, Przekładając nieprzekładalne, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego [online], http://baluk-ulewiczowa.neostrada.pl/beyond%20cognizance.pdf